SYSTEMY UTRZYMANIA BYDŁA MIĘSNEGO HEREFORD

Chów bydła mięsnego jest silnie związany z wypasem. Bydło rasy hereford świetnie znosi niskie temperatury, wykształcając długą pokrywą włosową. Ma silnie rozwinięty instynkt obronny i macierzyński. Herefordy mają silną potrzebę swobody poruszania się oraz kontaktu ze stadem, poprzez spacerowanie, lizanie czy obskakiwanie. Ponadto, jest to rasa wrażliwa na wilgotne warunki w źle wentylowanych pomieszczeniach. Dobrze znosi przebywanie na zewnątrz podczas mrozów, jeśli zapewni się zwierzętom ochronę przed wiatrem i deszczem. Jest to rasa wręcz stworzona do całorocznego utrzymywania poza budynkami. Hodowcom zależy na tym, by koszty utrzymania bydła były możliwie najniższe. Od metody utrzymania i kosztów żywienia zależy efektywność i opłacalność odchowu. Aby podjąć decyzję, który system utrzymania wdrożyć, należy wziąć pod uwagę takie czynniki jak: planowana wielkość stada, dobrostan, liczba osób do obsługi, bezpieczeństwo pracy oraz wielkość i jakość użytków zielonych.

Według obowiązujących w Polsce przepisów, bydło mięsne może być utrzymywane w budynkach, jak i w systemie otwartym.

SYSTEM PASTWISKOWY Z DOSTĘPEM DO SCHRONIENIA

Ten system utrzymania jest doskonały dla wytrzymałych na niekorzystne warunki środowiska herefordów. Co więcej, rasa ta jest odporna na choroby oraz niezbyt wymagająca pod względem paszy. Utrzymywanie na pastwisku zapewnia zwierzętom ruch oraz zaspokaja ich potrzeby socjalne. Ważne, aby miały stały dostęp do niezamarzającej wody. Od wiosny do jesieni potrzeby żywieniowe zaspokaja zielonka pastwiskowa, jedynie w miesiącach zimowych hodowca musi dostarczyć paszę na teren przebywania bydła.

Aby obliczyć potrzebną wielkość pastwiska, należy wziąć pod uwagę przewidywany plon z hektara, liczebność stada i czas trwania sezonu pastwiskowego. Niewątpliwą zaletą systemu pastwiskowego jest jakość paszy, na którą składa się różnorodność gatunków spożywanych roślin. Zapewnia to zwierzętom wszystkie potrzebne składniki pokarmowe w odpowiednich proporcjach, co przekłada się na zdrowotność bydła. Całoroczny system chowu bez budynków zapewnia świetne efekty reprodukcji oraz odchowu cieląt, zwiększając tym samym opłacalność hodowli.

REDUKCJA KOSZTÓW ŻYWIENIA I UTRZYMANIA

System pastwiskowy to dla bydła rasy hereford najmniej kosztowna metoda utrzymania, dająca jednocześnie bardzo dobre efekty przyrostów. Warunki klimatyczne panujące w Polsce umożliwiają utrzymanie herefordów cały rok bez budynków. W rejonach z nieco surowszymi warunkami klimatycznymi, np. w górach, można wykorzystać wiaty na głębokiej ściółce albo osłonięcie balotami ze słomy miejsca schronienia bydła od strony nawietrznej. Pozwoli to ochronić stado podczas najgroźniejszych mrozów, szczególnie jeśli w miesiącach zimowych wypadają terminy wycieleń. Kiedy nadchodzą silne mrozy, hodowca powinien szczególnie zadbać o świeżą słomę. Ujemne temperatury nie są przeszkodą, krowy cielą się na słomie. Żywienie herefordów zarówno jałówek, krów jak i byczków utrzymywanych w systemie pastwiskowym zimą, musi oczywiście pokryć zapotrzebowanie w taki sposób, by zwierzęta mogły przyrastać mimo ostrzejszych warunków pogodowych.

UTRZYMANIE ALKIERZOWE

W przypadku braku pastwisk lub dużej od nich odległości, niektórzy hodowcy decydują się na utrzymanie alkierzowe. Istotne jest, aby bydło miało wystarczająco dużo przestrzeni na okólnikach, które powinny być przynajmniej częściowo utwardzone. Twarde podłoże na okólnikach ułatwia usuwanie odchodów, sprzyja prawidłowej postawie kończyn oraz zapobiega nadmiernemu wyrastaniu rogu racicowego. W oborach herefordy mogą być utrzymywane wolno lub na uwięzi. Można stosować systemy na płytkiej i głębokiej ściółce albo bezściółkowy. Zaletą głębokiej ściółki jest to, że obornik jest usuwany kilka razy w roku i wykorzystuje się go do ekologicznego nawożenia ziemi w gospodarstwach. Dzięki fermentacji bakteryjnej, obornik spełnia również funkcję grzewczą.

Dla bydła rasy hereford nie jest wymagane budowanie ocieplanych, kosztownych budynków inwentarskich. Warunki mikroklimatyczne w oborze powinny jak najbardziej oddawać te, panujące na zewnątrz.

WIĘKSZA KONTROLA NAD STADEM W ZAMIAN ZA WYSOKI NAKŁAD PRACY

Zaletą alkierzowego utrzymania jest łatwa kontrola stanu zdrowia zwierząt oraz to, że stają się bardziej oswojone, a ich obsługa jest bezproblemowa. Nie ma obowiązku grodzenia pastwisk i sprawdzania stanu ogrodzenia. Odpadają również koszty z tym związane. Jednak utrzymanie krów w oborze pociąga za sobą koszty związane z ich obsługą, ścieleniem, przygotowywaniem oraz magazynowaniem pasz.

Obory uwięziowe stosowane są w gospodarstwach o niewielkiej skali produkcji. To rozwiązanie dla hodowców, którzy rezygnują z produkcji mleka na rzecz bydła mięsnego, a zmiana budynków na wolnostanowiskowe jest nieopłacalna. Do wiązania najczęściej używa się łańcuchów lub jarzma. Bydło można zacząć wiązać, kiedy osiągnie masę ciała powyżej 150 kg. Istnieje zapis w przepisach, który dotyczy zakazu wiązania cieląt przed ukończeniem 6. miesiąca życia. Wyjątek stanowi wiązanie maksymalnie na godzinę na czas karmienia. Każda sztuka bydła musi mieć oczywiście zapewniony stały dostęp do wody. Nie jest to jednak idealny system, gdyż wymaga dużych nakładów pracy przy obsłudze. Cielęta przemieszczając się po budynku oraz po korytarzu paszowym, zanieczyszczają oborę i paszę. Utrzymanie uwięzione nie zaspokaja potrzeb behawioralnych herefordów, ze względu na brak swobody socjalizacji ze stadem.

By spełnić normy dobrostanu, należy przestrzegać minimalnych wymiarów stanowisk, które umożliwią krowom swobodne kładzenie się oraz wstawanie, a także zapewnią odpowiednie warunki higieniczne. Dla cieląt trzeba wydzielić kojce grupowe do wypoczynku i pobierania paszy, przy czym mogą one mieć stały dostęp do matek lub być uwalniane na czas karmienia.

Zwolennicy systemu uwięziowego są przekonani o większych przyrostach i lepszym wykorzystaniu paszy na kilogram przyrostu masy ciała. Argumentują, że jeśli bydło mało się rusza, to nie spożytkowuje energii tylko odpoczywa i rośnie. Jest to nieprawda, gdyż bydło utrzymywane wolno, niezestresowane, ze zbilansowaną dawką pokarmową również dużo odpoczywa, co skutkuje lepszymi przyrostami i jakością mięsa. Jeśli hodowca zatroszczy się potrzeby dobrostanowe zwierząt, wówczas mogą one w pełni wykorzystać potencjał genetyczny.

OPTYMALNY SYSTEM UTRZYMANIA HEREFORDÓW

Wolnostanowiskowe obory są naturalnym sposobem utrzymania krów rasy hereford z cielętami. Mamki przebywają z cielętami cały czas, aż do odsadzenia w około 6-8 miesiącu. Na okres wycieleń wydziela się w oborach kojce porodowe, w których krowa przebywa do 7 dni po porodzie. To dla cielęcia czas na wykorzystanie siary, nawiązywanie i umacnianie więzi. Kojec dla jednej krowy powinien mieć powierzchnię 8-9 m2, być grubo wyścielony słomą i koniecznie zabezpieczony przed przeciągami. Po tym czasie cielęta z krowami wracają do wspólnego pomieszczenia, gdzie przebywają krowy i cielęta razem. Cielętom można wydzielić osobny, grupowy kojec przeznaczony do odpoczynku i ewentualnego dokarmiania, z regulacją wysokości i szerokości przejścia, tak aby mogły one swobodnie się poruszać.

Ze względu na dobrostan oraz ograniczony nakład pracy, dla młodzieży opasowej i hodowlanej obory wolnostanowiskowe są optymalną i najbardziej pożądaną metodą utrzymania. Najlepszym wyborem są budynki typu otwartego (z trzema ścianami).

SYSTEM PASTWISKOWO-ALKIERZOWY

Łączy w sobie dobre i złe strony opisanych wyżej systemów. Bydło utrzymuje się na pastwiskach od wiosny do późnej jesieni, a zimą przebywa w budynkach.

Konsekwencja wyboru

Ważną zasadą jest nie zmienianie raz ustalonego sposobu utrzymania, do którego stado się przystosowało. Nie można okresowo zamykać w pomieszczeniu bydła utrzymywanego w systemie otwartym. Wraz z obniżaniem się temperatury na zewnątrz, krowy tej rasy ta przygotowują okrywę włosową, która staje się gęsta i dłuższa, by chronić je przed stratami ciepła.

Literatura:
Nawrocki L., Rudowicz-Nawrocka J. Bydło mięsne podpatrzone u hodowców. Poznań 2011.
Reklewski Z., Dymnicki E., Łukasiewicz M., Jezierski T., Chów i hodowla bydła. Warszawa 1994.
Węglarz A. Bydło mięsne – poradnik dla hodowców. Warszawa 2013.
Nowowiejski S. Dobrostan bydła ras mięsnych (część I). 2011. www.odr.pl, dostęp: 13.11.2019.
Toruński J. Systemy utrzymania bydła mięsnego. Biblioteka Mazowieckiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Warszawie www.modr.mazowsze.pl, dostęp: 13.11.2019.
Kolasińska D. Wolnostanowiskowy czy uwięziowy system utrzymania bydła mięsnego? 2017. www.agrofakt.pl, dostęp: 13.11.2019.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *